Vrijmetselarij: zo geheimzinnig
is het helemaal niet
BUSSUM - Voor velen wordt de Vrijmetselarij omgeven door een waas van geheimzinnigheid; wie op het internet zoekt vindt daar zelfs met weinig moeite veel voorbeelden van. De Vrijmetselaars zélf zijn daar niet blij mee en willen daar daadwerkelijk iets aan doen. Vandaar dat er op 13 september een open dag is waarin zij in alle openheid een beeld willen geven van hun beweging.
door Hugo Kruijt
Aan de Brediusweg, zo goed als onzichtbaar vanaf de straat, bevindt zich aan het einde van een lange oprijlaan het Bussumse logegebouw van de Vrijmetselarij. Het geeft onderdak aan een viertal zogenaamde loges, zeg maar verenigingen van Vrijmetselaars. Gebroederlijk deelt men deze locatie, waar iedere loge zich op zijn eigen vaste (wekelijkse of tweewekelijkse) momenten bezighoudt met de twee hoofdactiviteiten: gedachtenuitwisseling over eigentijdse thema's en vaste rituelen die gericht zijn op het vinden van verdieping en evenwicht in jezelf.
Geheimzinnigheid
"Wij zijn géén sekte, géén religie, géén levensschool, we hebben niets te verbergen, wij proberen met elkaar de inspiratie te vinden om onszelf beter te leren kennen en van daaruit een positieve bijdrage te leveren aan de samenleving, ieder op zijn eigen manier en met zijn eigen, gerespecteerde uitgangspunten en levenshouding. Niets meer en niets minder." Aldus, min of meer gezamenlijk, de eerste uitleg van de aanwezige Vrijmetselaars over wat zij met elkaar doen en delen. Maar waar komt die geheimzinnigheid dan toch vandaan? "Wij hebben geen geheimen voor mensen van buiten, het enige is dat er voor toetreders een inwijding is die we graag voor onszelf houden. Daarmee is de impact op die nieuwe toetreder echt groot, hij ondergaat iets dat een grote verrassing voor hem is en dat houden we heel graag zo. Daarnaast hebben wij een aantal vaste rituelen waar we vaste handelingen verrichten en symbolische voorwerpen bij gebruiken. Zie het als meditatie-oefeningen, of rituelen zoals in de kerk, en dat doen wij graag met elkaar, zonder buitenstaanders. Maar iedereen mag de meditatieruimte zien, de symbolen zien, een uitleg vragen. In die zin hebben we echt helemaal niets te verbergen!"
Sekte
En hoe zit het dan met dat sekte-gevoel? "Kort en goed: we zijn geen sekte, totaal niet! Het punt is dat bijna iedereen wel van de Vrijmetselarij heeft gehoord, maar er geen beeld bij heeft. De Vrijmetselarij treedt ook niet actief naar buiten, wij doen wat we doen in alle bescheidenheid. We werven zelfs geen nieuwe leden: wie lid wil worden kan zich gewoon bij ons aanmelden, uit eigen beweging. Maar we zijn volledig open over onze doelstelingen en de manier waarop we die hopen te realiseren. Dat kun je toch niet sektarisch noemen? Het probleem is: als je zegt dat je níet sektarisch bent, voelt dat des te meer alsof je het wél bent. Dat is voor ons best een probleem. Maar we houden niet voor niets een open dag, dan kan iedereen die dat wil zijn eigen beeld vormen, maar in ieder geval zien dat we géén sekte zijn!"
Hoe het werkt
Zowel mannen als vrouwen kunnen zich aansluiten bij de Vrijmetselarij (waarbij de mannen een veel langere geschiedenis hebben). Er zijn loges voor uitsluitend mannen, uitsluitend vrouwen en gemengde loges. Al deze loges vallen onder een overkoepelende, internationale orde. Een loge heeft in principe maximaal 30 leden; worden dit er meer, dan is men bang dat bij de bijeenkomsten niet meer alle leden de gelegenheid hebben om aan het woord te komen. Er wordt dan besloten om naast de bestaande loge een nieuwe op te richten. Wie wil toetreden tot de Vrijmetselarij kan zich bij een loge opgeven. Op basis daarvan worden enkele gesprekken gevoerd waarin bekeken wordt of kandidaat en loge goed "bij elkaar kunnen passen". Dat heeft niets met meningen of standpunten te maken, want in principe wordt door de Vrijmetselarij iedere mening, overtuiging of opvatting zonder voorbehoud gerespecteerd. Uitgangspunt van de Vrijmetselarij is dat iedereen lid kan worden, zolang hij "een vrij man is van goede naam", wat overigens wel figuurlijk gezien moet worden. Het begrip 'Vrij' staat hier voor de eigen geestelijke vrijheid, dus vrij in doen en denken. Indien men eenmaal lid is, doorloopt men een drietal gradaties of niveaus van lidmaatschap: men begint als leerling, vervolgens wordt men gezel en uiteindelijk meester. Bij de vrouwen wordt een andere terminologie gehanteerd: men wordt achtereenvolgens spinster, weefster en ontwerpster. Overigens is aan de benaming de oude, ambachtelijke achtergrond te herkennen.
Inwijding
Bij toetreding en bij iedere vervolgstap hoort een inwijding: dit vindt plaats door middel van een aantal symbolische handelingen in de besloten omgeving van de loge. Over deze inwijdingen worden de details niet naar buiten gebracht, want de nieuweling krijgt te maken met bepaalde verrassingen waarvan hij niet vooraf op de hoogte mag zijn. Vervolgens bezoekt men als lid de (besloten) bijeenkomsten van de loge.
De samenkomsten op het gebied van gedachtenuitwisseling zijn erop gebaseerd dat een lid een inleiding over een onderwerp geeft en dat vervolgens de andere leden de gelegenheid krijgen hierover hun eigen visie, houding of standpunt te geven. Er wordt niet gediscussieerd, iedere visie wordt serieus genomen. En hierin zit in feite het gedachtegoed van de Vrijmetselarij opgesloten: oordeel niet, maar zie hoe je jezelf kunt ontwikkelen op basis van de gedachten die je door anderen krijgt aangereikt. Alles draait om zelfontwikkeling, eerst (als leerling) op jezelf gericht, vervolgens (als gezel) gericht op de samenleving en uiteindelijk (als meester) erop gericht dat er hogere (onstoffelijke) doelen zijn dan alleen die in onze eigen samenleving.
'Wij zijn géén sekte, géén religie en géén levensschool'
