‘Houtrook sluipend probleem voor de publieke gezondheid'
Wat kan je doen wanneer de houtkachel van de buren de hele dag door brandt en je in je eigen huis en tuin last hebt van de rook? Een duidelijke oplossing ligt niet voor handen, instanties wijzen naar elkaar en gedupeerden zien geen andere oplossing meer dan te verhuizen.
De bewoonster uit Bussum wil aan onze krant anoniem haar verhaal doen, omdat ze de buren niet zwart wil maken. Contactgegevens zijn bekend bij de redactie.
Al acht jaar woont de Bussumse met veel plezier in een gezellige wijk, maar al vanaf begin af aan heeft ze last van de uitstoot afkomstig van de houtkachel van de buren. De kachel staat achter in de aanbouw en de pijp reikt net niet tot de dakgoot van de eerste verdieping. “De pijp is ongeveer even hoog als de slaapkamerramen van de aangrenzende huizen”, legt de Bussumse uit. “Een gekke hoogte en veel te laag. In het verleden ging geregeld om 6.00 uur ’s ochtends de kachel al aan. De slaapkamer stond blauw en wij zaten met tranende ogen en een dikke keel beneden.” Na overleg met de buren is de starttijd van de kachel opgerekt naar 9.00 uur, maar uitslapen is er voor haar niet bij.
‘Constant op scherp’
Los van de overlast in de ochtend gaat het stoken de hele dag door. “De rook slaat vaak bij ons in de tuin en blijft hangen. Even in het zonnetje in de tuin zitten of klussen in de carport gaat dan niet. Niet alleen wij, maar ook andere buren hebben er last van en dit ook aan gegeven bij de stokers.” Inmiddels is in gesprek gaan met de buren is een gepasseerd station, geeft ze aan. “Rekening houden met alle buren zit volgens hen in het feit dat zij de pijp al hebben verhoogd en het filter dat ze erop hebben gezet.”
‘De laatste twee jaar zijn we er sterk over aan het denken om dan maar te gaan verhuizen’
Het lichtpuntje dat op dit moment het voorjaar begint en de houtkachel minder brandt gaat helaas niet op. “Je denkt in het voorjaar ervan verlost te zijn, maar vervolgens gaat nagenoeg elke dag de barbecue weer aan. En dat opstoken gaat helaas ook niet met schone materialen. Dan moeten we dus weer als de sodemieter alle ramen en deuren sluiten en binnen gaan zitten.”
De koek is op en de Bussumse weet zich geen raad met de situatie. “Je staat constant op scherp en dat geeft stress. De wekker moet gezet worden om even het huis te luchten en vervolgens op tijd alles dicht te houden. Elke dag weer. Het ergste vind ik nog dat de buren weten dat ik chronisch ziek ben – waaronder chronische hoofdpijn en migraine – en ondanks dat gewoon doorgaan. Van nature ben ik een positief en vrolijk mens, maar ik merk dat ik hierdoor vaak boos opsta en mij niet fijn voel in mijn eigen huis en tuin. De laatste twee jaar zijn we er sterk over aan het denken om dan maar te gaan verhuizen.”
Wijzen naar elkaar
Na informeren bij gemeente Gooise Meren stelt een medewerker dat de pijp van de kachel inderdaad omlaag moet, maar dat is volgens de Bussumse niet de juiste oplossing: “De overlast wordt dan alleen nog maar erger. Voor alle buren zou het fijn zijn als de pijp verder omhoog gaat.” Gemeente Gooise Meren heeft extreem en herhaaldelijke rookoverlast opgenomen in de Algemene Plaatselijke Verordening (artikel 2.79) - waarbij er een last onder dwangsom of onder bestuursdwang opgelegd kan worden door de burgemeester -, maar de gedupeerde Bussumse stelt dat daar door zowel de gemeente als de politie niet op aangestuurd wordt.
Na veelvuldig contact met gemeente Gooise Meren, de wijkagent en de GGD Gooi en Vechtstreek blijkt er geen duidelijke oplossing voor handen. Een medewerker van gemeente Gooise Meren stelt dat de pijp van de kachel van de buren omlaag moet conform richtlijnen, maar dat is volgens de Bussumse geen oplossing. De overlast zal in dat geval alleen nog maar erger worden. Een andere duidelijke oplossing wordt door geen enkele partij aangedragen. “Deze wijzen naar elkaar en zeggen dat de ander het moet regelen”, legt de Bussumse uit. Daarbij merkt ze dat ze als klager regelmatig beticht als boeman en de stoker als slachtoffer. “Hoe krom kan het zijn.”
‘De landelijke en lokale overheid laten hierin een grote steek vallen’
Ze hoopt dat er richtlijnen komen over het gebruik van houtkachels en barbecues. “Het stoken hoeft niet te stoppen. Hen het plezier afnemen is niet mijn doel. Maar ik wil graag duidelijke regels en afspraken waar zij zich dan ook aan moeten houden.” Er zijn online tips beschikbaar over stookgedrag dat redelijk is waar ze zich in kan vinden. “Maar niemand wil daarin mee: de buren niet en de gemeente, wijkagent en GGD kunnen ook niks doen. De landelijke en lokale overheid laten hierin een grote steek vallen.”
‘Sluipend probleem’
GroenLinks-raadslid Jan Portengen heeft 18 maart schriftelijke vragen ingediend naar aanleiding van meerdere klachten van een bewoner over houtrookoverlast in Bussum. Hij vraagt of er actie is ondernomen naar aanleiding van de meldingen en of het college bereid is deze zaak verder op te pakken, en zo nodig
artikel 2.79 van de APV
(mogelijk nog in dit stookseizoen) toe te passen. Antwoord op deze vragen volgt.Ook gemeente Huizen onderzoekt eventuele vervolgstappen tegen houtstook. Een motie begin februari namens de GroenLinks-fractie om als gemeente Huizen zich aan te sluiten bij het
Schone Lucht Akkoord
- een akkoord tussen het Rijk, provincies en verschillende gemeenten, waarbij de ambitie kenbaar wordt gemaakt om samen te werken aan een verbetering van de Nederlandse luchtkwaliteit - vond bij de gemeenteraad echter geen draagvlak en werd ingetrokken.‘Veel signalen van mensen die gillend gek worden door de overlast van houtrook’
René Stumpel, directeur Publieke Gezondheid bij GGD Gooi- en Vechtstreek, sprak deze maand tijdens een vergadering van de commissie Sociaal Domein van gemeente Huizen, om de raad te informeren over gezondheid en houtstook. “In ons land maken we ons zorgen over snelwegen maar ondertussen is er een sluipend probleem voor de publieke gezondheid: een slechte luchtkwaliteit door houtstook,” vertelde hij aan de commissie. “Per jaar krijgen we uit de gemeente Huizen veel signalen van mensen die gillend gek worden door de overlast van houtrook. Uit onderzoek weten we dat lokaal in wijken de luchtkwaliteit zo slecht kan zijn, dat als dit langs snelwegen zo zou zijn daar bij wijze van spreken geen auto meer zou mogen rijden.”
Stookalert
Bij het stoken van hout komen er schadelijke stoffen vrij, zoals fijnstof. Dit kan leiden tot gezondheidsklachten zoals ademhalingsproblemen, zo staat er op de website van het RIVM te lezen. Rook is voor iedereen ongezond, maar vooral voor kwetsbare groepen - mensen met luchtwegaandoeningen, ouderen en kinderen. In samenwerking met TNO, IRAS en GGD-Amsterdam is het RIVM in het stookseizoen van 2020-2021 gestart met een
onderzoek
naar de relatie tussen blootstelling aan houtrook en gezondheidsklachten.Bepaalde weersomstandigheden verergeren de problemen. Windstilte bijvoorbeeld, omdat de rook dan blijft hangen. Sinds 2018 geeft het RIVM een
stookalert
uit bij ongunstige weersomstandigheden om gezondheidsklachten te voorkomen.Grootste bron van fijnstof
Vorige maand bleek ook dat open haarden en houtkachels verantwoordelijk zijn voor
meer fijnstof uitstoot
in Nederland dan eerder gedacht. Door een nieuwe rekenmethode bleek dat het percentage van de totale uitstoot niet op 10 procent lag, maar op 23 procent. Daardoor blijkt houtstook de grootste bron van fijnstof uitstoot in het land, hoger nog dan dat van wegverkeer.Die verandering in rekenmethode komt omdat nu ook de fijnstof wordt meegerekend dat vlak buiten de schoorsteen ontstaat. Een deel van de gassen die uitgestoten worden bij het verbranden van hout veranderen pas bij aanraking met de buitenlucht in fijnstofdeeltjes, zo is gebleken.
Schone lucht
Al deze feiten leiden tot zorgen bij de GGD. “Wij weten dat de uitstoot van al die stoffen ernstige gevolgen kan hebben voor de gezondheid,” vertelt René Stumpel. “De luchtkwaliteit is lokaal soms zeer slecht. Niemand wil dat, de GGD al helemaal niet. Rond de houtstook hangt natuurlijk het idee dat het gezellig en knus is, maar in veel opzichten is het ongezond, geeft het hinder en heeft het gevolgen op zowel de korte- als lange termijn. Het is vergelijkbaar met de effecten van roken die we inmiddels allemaal kennen.”
‘Het is geen populair onderwerp omdat het lastig is om je buren erop aan te spreken’
Bespreekbaarheid
GL-raadslid Marian van den Berge (Gemeente Huizen) vindt het jammer dat de motie niet is aangenomen. “Terwijl er vanuit mijn perspectief alleen maar voordelen aan kleven. Het Schone Lucht Akkoord betrekt burgers, organisaties en bedrijven in de uitvoering, we profiteren als gemeente van de expertise, je kunt blijven inzetten op lokale aanpak, en de overheid is medefinancierder.” Van den Berge denkt dat de motie niet breed gesteund werd omdat de populariteit van houtstook groeiende is. “Zowel binnen- als buitenshuis. Het is geen populair onderwerp omdat het lastig is om je buren erop aan te spreken. Dat het leeft maar moeilijk bespreekbaar is hoor ik van alle kanten.”
In zijn voorlichting gaf René Stumpel ook aan dat het voor gemeenten lastig is om iets aan de houtstook te doen. “De regelgeving geeft weinig aanknopingspunten. Gooise Meren heeft de houtstook opgenomen in de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) en proberen dat als handvat te gebruiken voor mensen die het echt te dol maken, maar het is erg ingewikkeld.”
Voorlichting
Toch ziet Stumpel een mogelijkheid voor een rol voor de gemeente. “Voorlichting, voorlichting, voorlichting,” zegt hij. “De gemeente kan een grotere rol spelen in mensen voorlichten over de schadelijkheid van houtrook. Dan weten mensen wat voor een ellende ze kunnen veroorzaken en weten ze dat ze gezondheidsschade kunnen toebrengen aan hun buren. Zo maak je het bespreekbaar en kunnen mensen hun gedrag aanpassen.”
‘Amersfoort heeft het heel goed aangepakt met een campagne met de slogan: ‘Hout stoken is minder romantisch dan je denkt!’
Ook de GroenLinks-fractie Huizen ziet graag dat de gemeente zich gaat inzetten op voorlichting. “Net als Stumpel ben ik van mening dat er voor Huizen handelingsperspectief is in de vorm van goede voorlichting,” vertelt GL-raadslid Marian van den Berge. “We kunnen houtstook gedupeerden niet negeren. En mensen weten soms niet half hoe groot de gezondheidsschade is van houtrook. Het stemt me hoopvol dat de wethouder het onderwerp mee wil nemen bij de gezondheidsaanpak. Ik spreek dan ook de wens uit dat er ingezet gaat worden op een actief ontmoedigingsbeleid in Huizen en in de hele regio.”
In Amersfoort was er een voorlichtingscampagne die Van den Berge als voorbeeld ziet. “Zij hebben het heel goed aangepakt met een campagne met de slogan: ‘Hout stoken is minder romantisch dan je denkt!’ Dat klopt, want houtrook is ongezond voor jezelf en voor anderen.”
“De wens van schone lucht kunnen we waarmaken door mensen hier zorgvuldig over te informeren,” vervolgt ze. “Wat mij betreft gaan we ook met inwoners in gesprek om te onderzoeken hoe ze betrokken kunnen worden bij het monitoren en verbeteren van de luchtkwaliteit.”