Gooisch Vrouwtje is dankzij Marlo Reeders weer thuis
NAARDEN - Marlo Reeders, directeur van de Grote Kerk, wordt steeds enthousiaster naarmate ze blijft praten over de komst van het Gooisch Vrouwtje naar Naarden. Goed, het vrouwtje heeft wat houtworm, maar dat hoort. De speciale klimaatvitrinekast, de beveiliging, alles stond gisteren klaar voor de ontvangst van dit wel hele speciale transport.
door Jessica de Jong
Maar liefst 500 jaar oud is ze, het houten beeldje van een vrouwenfiguur. Ze heeft de dikte van een speculaasplankje en de voorzijde is uitgewerkt. Het vrouwtje lag in het depot van het Rijksmuseum en is afkomstig van het oude Gotische orgel uit de Grote Kerk in Naarden. Dit orgel maakte in 1862 plaats voor het huidige Bätz-Witte-orgel. "De orgelkast was rijkelijk versierd", vertelt Reeders. "De figuren op de kast waren vermoedelijk de graven van Holland. Deze zijn gemaakt door Jan Eerstensz. van Schayck (ca. 1475-1527) en zijn te bewonderen in het Rijksmuseum." Eigenlijk was het toeval dat alle puzzelstukjes op zijn plaats vielen en het dametje gisteravond, tijdens het drukken van deze krant, gepresenteerd kon worden aan het publiek.
De directeur vertelt dat toen het Rijksmuseum gesloten was voor renovatie curator Frits Scholten naar Naarden kwam. In de Grote Kerk wilde hij een oude prent van het Gotische orgel bestuderen. "Toen vertelde hij mij dat er ook nog een vrouwtje was in het depot. Hij zei dat wij wel een gipsafdruk konden laten maken, bijvoorbeeld voor in onze winkel. Ik wilde toen direct weten of we niet het echte vrouwtje konden krijgen."
Het toeval wilde dat ze vorig jaar werd benaderd door het tv-programma 'Max Monumentaal' met de vraag wat er terug zou moeten komen in de kerk. "Ik dacht direct aan het Gooisch Vrouwtje en volgens het tv-format proberen ze dat dan rond te krijgen. We hebben dus een verzoek opgesteld om het beeldje in bruikleen te krijgen, maar dat werd afgewezen. De grootste reden was natuurlijk dat we geen museum zijn, maar het voorstel was ook wat haastig opgesteld."
Iets later besluit Reeders toch nog een poging te doen om het beeldje thuis te krijgen in Naarden. Ze doet gedegen onderzoek, samen met onder anderen archivaris Anne Medema. "We vonden leuke feitjes in de boeken. Bijvoorbeeld dat een organist was ontslagen omdat hij vals zou spelen, maar dat bleek toch aan het orgel te liggen. Verder bleek dat het kerkbestuur destijds druk was met de aanschaf van het nieuwe orgel." Het is een raadsel waarom de panelen bewaard zijn gebleven; het vermoeden is dat de sloper ze apart heeft gehouden. En dan is er het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap (KOG) dat besluit de panelen veilig te stellen. De panelen en het vrouwtje worden aangekocht en zijn sinds 1885 in bruikleen gegeven aan het Rijksmuseum.
Tijdens het onderzoek kwam Reeders terecht bij het KOG. "Ik heb daar een balletje opgegooid. Een bestuurslid kwam kijken en sindsdien is de samenwerking geweldig. Ik bezocht het depot en de catacomben van het Rijksmuseum om met handschoentjes aan de maten te nemen voor de klimaatvitrine en de standaard te bekijken. Het was echt een hele reis in een wereld waarin ik niet goed thuis ben, maar erg van genoot."
"Ik werd enorm vriendelijk ontvangen en we hebben alle voorwaarden besproken om het naar Naarden te krijgen. Het is geweldig dat de Grote Kerk het Gooisch Vrouwtje nu voor langere tijd (in kerkelijke termen is dat vast honderden jaren) in bruikleen heeft gekregen, zeker omdat wij een stichting en geen museum zijn." Wie het Gooisch Vrouwtje is, is niet bekend. "Charlotte van Rappard-Boon, voormalig hoofdinspecteur van de Inspectie voor Cultureel Erfgoed van het ministerie van OCW en bestuurslid van het KOG , gokte laatst dat het Jacoba van Beijereren zou kunnen zijn. Ze ziet er in ieder geval prachtig uit met een mooie jurk. Vroeger was haar jurk ook gekleurd. Een dame van stand uit de middeleeuwen. Misschien heeft de schenker van het orgel gezegd: zet het vrouwtje er ook maar bij, dat is mijn dochter of vrouw. Het Gooisch Vrouwtje zet in ieder geval aan tot devotie. De handen zijn gevouwen: ze is een vrome dame, maar geen bijbels figuur."
Het Gooisch Vrouwtje staat nu in een nis. Voor wie de Grote Kerk binnengaat aan de Markstraat, rechts. Daar wordt ze geflankeerd door twee houten deuren die mooi passen bij de kleur van het vrouwtje. "Er was geen andere plek mogelijk. Ze zit er beschermd en komt toch prachtig tot haar recht. We hopen dat het Gooi haar zal omarmen. Deels is dat al gebeurd; zonder de vele sponsors hadden we haar nooit naar Naarden kunnen halen."
'Er was geen andere plek mogelijk. Ze zit hier beschermd'
